۲۵ پل باور نکردنی دنیا، معجزه های عرصهٔ هنر، فناوری و ابتکار کشورها: جایگاه ایران؟
اگرچه این روزها کشورهای جهان سوم برای افتخار و غرور ملی یا به رخ کشیدن علاقه‌شان به فناوری و پیشرفت یا جلب توریست بیشتر دنبال ساختن برجهای بلند هستند (برای مثال خبر این هفته در باره برج مبارک کویت - لینک در بخش خبرگزاریهای سایت) اما در طول تاریخ این "ٔپل"ها بوده اند که هم نماد ابتکار و هنر و فناوری بوده و هم فواید زیادی برای اجتماع و اقتصاد و مردم داشته اند.
به گزارش سایت "لیست ۲۵" بشر از دیر باز سعی داشته از میان کوهها و دره ها و دریاها گذر کند. میل به میانبر زدن همواره جز ذات بشر بوده و یکی از ابزارهای ارتباطی مهم در این زمینه، ساخت پل بوده است. امروزه دیگر ساخت پل های معمولی روی رودخانه ها چندان هیجان انگیز نیست و هر روز توقعات بیشتری مطرح می شود به نحوی که با پیشرفتهای بدست آمده هر روز رکورد جدیدی در زمینه ثبت طولانی ترین، عریض ترین، مرتفع ترین و ... پل ساخته شده به گوش می رسد. متن زیر ۲۵ مورد از پل های ساخته شده در سراسر دنیا را که به نحوی منحصر به فرد هستند معرفی می کند. آیا فکر می‌کنید در این لیست پلی در ایران هست؟ خودتان بخوانید جالب است:
۲۵ – پل هلیکس "مارپیچ" (Helix)، سنگاپور
این پل که دو سوی یک رودخانه در سنگاپور را به هم وصل می کند، شهرتش را مدیون شکل ظاهری پل است که به شکل ساختار دی ان ای (DNA) طراحی شده است. این پل که در سال ۲۰۱۰ افتتاح شد، عموما" از فولاد ساخته شده و نورپردازیهای شبانه که با رشته های نورانی ظریف طراحی شده، جلوه خاصی به ان می بخشد.
۲۴ – پل چپل (Chapel)، سوئیس
این پل که در شهر لوسرن قرار گرفته در سال ۱۳۳۳ میلادی بنا شده و دو سوی رودخانه ریوس را بصورت قطری به یکدیگر وصل می کند. این پل قدیمی ترین پل اروپا با روبنای چوبی است. نمای داخلی پل با نقاشی هایی از قرن هفدم تزئین شد که البته اکثر این نقاشیها در آتش سوزی بیست سال پیش این پل از بین رفت. طی آن حادثه دوسوم پل و ۸۵ نقاشی از مجموع ۱۱۰ عدد، از بین رفت. این پل یک سال بعد بازسازی شد اما فقط ۲۵ نقاشی بازیافت گردید.
۲۳ – پل چنگیانگ (Chengyang)، چین
این پل که به نام "پل باد و باران" نیز خوانده می شود، توسط قوم دونگ در سال ۱۹۱۶ در استان گوانگژو و بر روی رودخانه لینشی بنا شده و به سختی میتوان آن را در میان مزارع برنج و کوههای اطراف تشخیص داد. این پل پنج بتکده با ایوان و کلاه فرنگی در خود جای داده است. با آنکه معماری این پل تحسین برانگیز است، نکته قابل توجه در مورد آن اینست که در جریان ساخت پل حتی از یک میخ هم استفاده نشده و در عوض از شگردهای معماری برای در هم قفل کردن اجزای پل استفاده شده است.
۲۲ – پل غلطان "رولینگ" (Rolling)، انگلستان
این پل بر روی حوزه آبگیر پادینگتون در لندن ساخته شده است. نکته جذاب این پل اینست که هر جمعه مردم شاهد باز شدن یک هشت ضلعی و تبدیل آن به پل هستند. در انتهای روز نیز این پل دوباره جمع شده و به شکل هشت ضلعی در گوشه ای آرام می گیرد تا جمعه بعدی. این پل که در سال ۲۰۰۴ افتتاح شد توسط توماس هیترویک، طراح معروف مشعل بزرگ المپیک لندن، طراحی شده است.
۲۱ – پل لنگکاوی اسکای (Langkawi Sky)، مالزی
برای رسیدن به این پل باید سوار تله کابین شد. طول این پل ۴۱۰ پا (۱۳۶ متر) است و در ارتفاع ۲۳۰۰ پایی از سطح دریا قرار گرفته است. این پل که برای عبور عابرین پیاده طراحی شده است به توریستها این امکان را می دهد که مناظر زیبای کوهها و جنگلهای استوایی مالزی بهره مند گردند.
۲۰ – پل گیتزهد میلینیوم (Gateshead Millennium)، انگلستان
این پل که در سال ۲۰۰۲ توسط ملکه انگلستان افتتاح شد، در شهر نیوکسل و بر روی رودخانه تاین واقع شده است. این پل دو حالته مانند چشمانی که باز و بسته می شود، در حالت عادی گذرگاهی برای افراد پیاده است و در حالت جمع شده، مسیر عبور کشتیها و قایقها را باز می کند. این پل که برنده تعداد زیادی جایزه معماری شده است، پل "چشمک" نیز نامیده می شود.
۱۹ – پل استاری موست (Stari Most)، بوسنی
این پل که ترجمه ادبی آن "پل کهن" است در سال ۱۵۶۶ ساخته شد، اما در سال ۱۹۹۳ و در جریان جنگ بوسنی فرو ریخت. این پل و ساختمانهای اطراف آن مجددا" در سال ۲۰۰۴ و پس از صرف ۱۳ میلیون دلار بازسازی و بازگشایی شد. شیرجه زدن از روی این پل به داخل رودخانه جاری در زیر آن برای مردم محلی یک سنت تلقی می شود و این پل به عنوان میراث فرهنگی جهانی نیز شناخته شده است.
۱۸ – پل آکاشی کایکیو (Akashi-Kaikyo)، ژاپن
این پل که یکی از بزرگترین دستاوردهای مهندسان ژاپنی است، رکورد دار طولانی ترین پل معلق جهان به طول ۳۹۱۱ متر است. برای مقایسه کافی است اشاره شود که طول این پل چهار برابر طول پل معروف بروکلین است. این بنا که ساخت آن ۱۲ سال به طول انجامید در سال ۱۹۹۸ با اتصال شهر کو به جزیره آواجی افتتاح شد. جالب آنکه از ابتدا قرار نبود این پل طولانی ترین پل دنیا باشد اما در سال ۱۹۹۵ و در حین عملیات ساخت زلزله ای رخ داد که در نتیجه آن سازندگان ناچار شدند حدود یک متر به طول پل اضافه کنند که در نتیجه این کار، رکورد قبلی طولانی ترین پل شکسته شد. برای ساخت این پل معلق از ۳۰۰۰۰۰ کیلومتر کابل استفاده شده است. با این مقدار کابل می توان ۷.۵ مرتبه زمین را دور زد!
۱۷ – پل ریالتو (Rialto)، ایتالیا
این هم یک پل با قدمت تاریخی است که در قرن شانزدهم و بر روی کانال بزرگ ونیز ساخته شده است. اولین مسیر ارتباطی روی این کانال یک کرجی ثابت بزرگ بود که در سال ۱۱۸۱ ساخته شده بود. در سال ۱۵۵۱ مسئولین شهر تصمیم گرفتند که وضعیت پل را بهبود دهند و برای اینکار از معروفترین معماران آن زمان از جمله میکل آنژ و پالادیو دعوت شد. در نهایت طرح پل به آنتونیو دوپونت واگذار گردید. با اینکه سایر رقبا طرح او را محکوم به شکست می دانستند، اما پل تا به امروز پا بر جا مانده است. تا قرن نوزدهم این پل تنها مسیر ارتباطی دو سوی کانال بود ولی بعدا" پلهای مدرن دیگری در کنار آن ساخته شد.
۱۶ – پل اسلاورهافبروگ (Slauerhoffburg)، هلند
این پل عجیب و غریب در لیوواردن ساخته شده است. از آنجائیکه در هلند تعداد زیادی رودخانه وجود دارد و ترافیک قایقها برابر ترافیک خوردوهاست، پل هایی مورد نیاز است که به سرعت بتوانند ارتفاع خود را کم و زیاد کنند تا هم پذیرای خودروها باشند و هم در مواقع لازم با افزایش ارتفاع، مسیر عبور کشتیها و قایقها را باز کنند. این پل فولادی که چنین قابلیتی را داراست در سال ۲۰۰۰ ساخته شده و در روز ۱۰ مرتبه با نیروی جکهای هیدرولیکی بالا و پایین می رود.
۱۵ – پل اکتاویو فرایس دوالیویرا (Octavio Frias De Oliviera)، برزیل
این پل که ساخت آن پنج سال طول کشید و ۴۵۰ کارگر برای ساخت آن بکار گرفته شده بودند، در سال ۲۰۰۸ در شهر سائوپائولو افتتاح شد. معروفیت این پل به این دلیل است که میانه پل به شکل ایکس (X) طراحی شده است. دلیل دیگر معروفیت این پل طراحی دو طبقه مسیر عبور خودروها است. این پل سیستم نورپردازی ویژه ای دارد که در مواقع خاص نظیر ایام کریسمس تصویری همچون درخت کریسمس ایجاد می کند.
۱۴ – پل فالکرک ویل (Falkirk Wheel)، اسکاتلند
این پل که انگار متعلق به زمان آینده است، اولین و تنها پل دنیا است که مانند آسانسور قایقها را بالا و پائین می برد. این پل دو محفظه آب چرخان، هر کدام به طول ۱۶۸ متر دارد که می تواند قایق عبوری در سطح رودخانه را در خود جای داده و سپس با یک چرخش ۱۸۰ درجه ای در راستای عمودی، قایق را به سمت یک کانال آبی در ارتفاع بالا هدایت کند. این پل یکی از پدیده های نادر مهندسی است.
۱۳ – پل هندرسون ویوز (Henderson Waves)، سنگاپور
همانطور که از نام پل مشخص است، طرح این پل مانند موج است. این پل دو پارک کوهستانی را به یکدیگر متصل می کند و تصاویر بدیعی از طبیعت سنگاپور را به عابرین ارائه می نماید. نورپردازی شبانه این پل نیز فوق العاده است. در ساخت این پل از چوب و فولاد استفاده شده و در مسیر آن استراحتگاه و ایستگاههای مخصوص تماشای مناظر اطراف تعبیه شده است.
۱۲ – پل سیدو (Siduhe)، چین
این پل که در سال ۲۰۰۹ افتتاح شد، رسما" عنوان مرتفع ترین پل جهان را به خود اختصاص داده است. ارتفاع این پل از سطح زمین ۱۶۲۷ پا (معادل ۵۴۲ متر) است. برای مقایسه کافیست اشاره شود که ارتفاع این پل از ارتفاع مجسمه آزادی نیویورک، برج ایفل پاریس، اهرام گیزا و برج بیگ بن لندن بیشتر است. این پل بر روی رودخانه ای در استان هوبی چین واقع شده است. چالش اصلی در عملیات ساخت این پل این بود که به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص آن، امکان استفاده از جرثقیل یا حتی هلیکوپتر برای انتقال اجزای پل به ارتفاع بالا وجود نداشت. در نتیجه مهندسان چینی از راکت (!) برای ارسال قطعات استفاده کردند. برای مهار راکتها از طنابهایی به طول ۱۰۰۰ متر استفاده شد. موقعیت خاص جغرافیایی پل و نحوۀ ساخت منحصر بفردش بیانگر آنست که این پل احتمالا" تا سالها رکورددار مرتفع ترین پل دنیا خواهد بود.
۱۱ – پل میلو ویاداکت (Millau Viaduct)، فرانسه
این پل در کتاب رکوردهای گینس بعنوان بلندترین پل دنیا ثبت شده است. ارتفاع پایه های این پل ۱۱۲۵ پا (۳۷۵ متر) می باشد. این پل یکی از پروژه های عظیم مهندسی است و در عرصه جهانی نیز برنده جوایز ویژه ای شده است. روزنامه نیویورک تایمز آنرا "شاهکار مهندسی" نامیده و بی بی سی نیز این پل را "یکی از عجایب مهندسی در قرن ۲۱" نامگذاری کرده است. ژاک شیراک، رئیس جمهور وقت فرانسه، در سال ۲۰۰۴ این پل را افتتاح نمود. هزینه ساخت این پل برابر ۳۴۹ میلیون یورو (معادل ۵۲۴ میلیون دلار) بود. این پل بر فراز درۀ رودخانه تارن قرار گرفته و مناظر زیبایی پیش چشم رهگذران قرار می دهد.
۱۰ – پل دانیانگ کونشان (Danyang-Kunshan)، چین
این پل که طول آن ۱۰۲ مایل (۱۶۳ کیلومتر) است، لقب طولانی ترین پل دنیا را در کتاب رکوردهای گینس به خود اختصاص داده است. بخشی از مسیر قطار سریع السیر پکن-شانگهای از روی این پل می گذرد و همانطور که از اسم پل پیداست، این پل دو شهر دانیانگ و کونشان را به یکدیگر وصل می کند. عملیات ساخت پل از سال ۲۰۰۶ آغاز شد و در سال ۲۰۱۱ با صرف مجموع هزینه ۸.۵ میلیارد دلار به بهره برداری رسید. برای ساخت این پل حدود ۱۰۰۰۰ نفر کارگر بکار گرفته شدند و همچنین بیش از ۴۵۰۰۰۰ تن فولاد مصرف شد. این بنای عظیم احتمالا" تا سالها در کتاب رکوردها باقی خواهد ماند.
۹ – پل موسی (Moses)، هلند
نامگذاری این پل به نام موسی به دلیل است که ساختار پل به نحوی است که از میان آب مسیری برای رهگذران می گشاید. این طراحی خلاقانه، اولین بار در ساخت یک دژ نظامی در قرن هفدهم بکار گرفته شد. در اطراف دژ خندقی کنده شده بود و در نتیجه برای عبور و مرور به دژ نیاز به یک پل نامرئی (به دور از چشم دشمن) وجود داشت. در نتیجه پل به نحوی در دل آب ساخته شد که افراد هنگام عبور از آن دیده نشوند. بخشی از این پل داخل آب قرار گرفته و دیواره های آن مانع از ورود آب به مسیر عبور افراد می شوند. این طراحی خلاقانه که برای ساخت آن تماما" از چوب استفاده شده به نحوی باعث خطای دید می شود که انگار افراد عبوری در حال راه رفتن داخل آب هستند.
۸ – پل خواجو (Khaju)، ایران
پل خواجو در قرن هفدهم و به دستور شاه عباس دوم بر روی رودخانه زاینده رود در اصفهان ساخته شد. این پل ۲۳ دهانه دارد و به دلیل ساختار خاص آن مانند یک سد کوتاه در برابر آب رودخانه عمل می کند. این پل دارای صندلی های سنگی است و در میانه پل عمارتی مشرف به مناظر اطراف برای استفاده شاه عباس ساخته شده است که همچنان پابرجاست.
۷ – پل بروکلین (Brooklyn)، امریکا
این پل که در سال ۱۸۸۳ ساخت آن به اتمام رسید، یکی از سمبلهای شهر نیویورک بشمار می رود. این پل منطقه منهتن را به بروکلین متصل می نماید. جان روبلینگ طراح اولیه این پل، قبل از شروع عملیات ساخت، فوت کرد و پسرش، واشنگتن روبلینگ، ادامه کار را بر عهده گرفت. او نیز پس از مدت کوتاهی مریض شد و عملا" خوابیده بر تخت در آپارتمانی مشرف به محل ساخت پل، بر عملیات ساخت نظارت می کرد. همسر وی،امیلی، دستورات وی را به کارگران منتقل می کرد و عملا" تا پایان ساخت پل، او سر مهندس بود. این پل در آن زمان یکی از بزرگترین پل های دنیا به شمار می رفت. برای افتتاح پل، پی تی بارنوم که مدیر یک سیرک بزرگ بود، کاروانی از بیست و یک فیل را از روی پل عبور داد تا نشان دهد که این پل ایمن است. یکی از ضرب المثلهای معروف آمریکا هم اینست که به افراد ساده لوح می‌گویند "پلی برای فروش دارم" که در اشاره به تلاش کلاهبردارها برای فروش ٔپل بروکلین به افراد ساده لوح است.
۶ – پل سیدنی هاربر (Sydney Harbour)، استرالیا
این پل که به "رخت آویز" معروف است در سال ۱۸۱۵ بنا شد. برای اولین بار فرانسیس گرینوی پیشنهاد داد که پلی برای وصل کردن کرانه شمالی و جنوبی بندرگاه سیدنی ساخته شود. در ادامه آن طرح های متعددی ارائه شد که در نهایت هیچکدام از آنها تأئید نشد. با شروع جنگ جهانی اول این پروژه مجددا" مطرح شد و یک معمار استرالیایی کار ساخت آن را در سال ۱۹۲۴ آغاز کرد. برای ساخت این پل ۱۴۰۰ کارگر طی مدت ۸ سال کار کردند و هزینه ساخت آن به ۴.۲ میلیون پوند (۶.۶ میلیون دلار) رسید. ۵۳۰۰۰ تن فولاد نیز در جریان ساخت پل مصرف شد. امروزه این پل یکی از نمادهای شهر سیدنی به شمار می رود.
۵ – پل اسکندر سوم (Pont Alexandre III)، فرانسه
این پل که در پاریس واقع شده طی سالهای ۱۸۹۶ تا ۱۹۰۰ ساخته شد. شاید بهترین کلمه برای توصیف این پل "ظرافت" باشد. این پل به سبک هنر مدرن ساخته شده و در تزئین آن از مجسمه های فرشتگان و اسبهای بالدار، حوریان، و همچنین نورپردازیهای به سبک سنتی استفاده شده است تا بدین ترتیب بیشترین تزئینات را در مقایسه با سایر پلهای جهان داشته باشد. علیرغم اینکه این پل در پاریس قرار دارد، به نام الکساندر سوم، امپراطور تزار روسیه، نامگذاری شده تا بیانگر روابط صمیمانه این دو کشور باشد. معروف است که اولین سنگ بنای این پل را نیوکلاس دوم (فرزند الکساندر سوم) سر جای خود قرار داد.
۴ – پل بانپو (Banpo)، کره جنوبی
این پل روی رودخانه هان در شهر سئول بنا شده است. این پل اولین بار در سال ۱۹۸۲ ساخته شد، اما در سال ۲۰۰۷ طی یک پروژه نوسازی منطقه ای بسیاری از بناهای اطراف آن بازسازی شد و طی آن عملیات، تجهیزات جدیدی به پل اضافه گردید. از جمله در دو طرف پل ۳۸۰ دهانه فواره قرار گرفت که در طول روز با پاشیدن آب به هوا (۱۹۰ تن آب در دقیقه از هر سمت پل) منظره زیبایی ایجاد می کنند. همچنین وجود ۱۰۰۰۰ دیود نورانی در شبها ترکیب رنگی همچون رنگین کمان خلق می کند که بسیار دیدنی است. فواره ها به نحوی طراحی شده اند که همراه با موسیقی تغییر جهت می دهند تا جلوه های ویژه ای با ستونهای آب ایجاد کنند. این سیستم فواره ها باعث شد که نام پل در سال ۲۰۰۸ بعنوان پل دارای طولانی ترین فواره در کتاب رکوردهای گینس قرار گیرد.
۳ – پل گلدن گیت (Golden Gate)، امریکا
این پل که توسط جوزف استراوس طراحی شده، یکی از معروفترین پل های دنیا است که بر روی تنگه گلدن گیت در سانفرانسیسکو قرار گرفته است. عملیات ساخت پل در سال ۱۹۳۳ آغاز شد و پس از ۴ سال و صرف ۳۵ میلیون دلار کامل گردید. این پل در هنگام راه اندازی، ۲ رکورد جهانی به ثبت رساند: طولانی ترین پل معلق و بلندترین پل معلق. این پل که سریعا" شهرت جهانی پیدا کرد، منظره زیبایی از اقیانوس آرام را برای رهگذران فراهم می کند و رنگ قرمز خاص این پل نیز نوعی آرم تجاری به حساب می آید. هر چند که رکوردهای این پل پس از مدت کوتاهی شکسته شد (توسط پل شماره ۱۸ این لیست)، اما محبوبیت پل همچنان بر جای خود پا برجاست.
۲ – پل تاور (Tower)، انگلستان
در اوایل قرن نوزدهم، پل لندن تنها مسیر ارتباطی از روی رودخانه تایمز بود. با گسترش شهر لندن پلهای بیشتری در سمت غربی پل اولیه ساخته شد. پس از مدتی نیاز به یک پل جدید در سمت شرقی پل اولیه احساس شد. از میان پنجاه طرح پیشنهادی، یکی از آنها انتخاب و عملیات ساخت در از سال ۱۸۸۴ آغاز گردید. طی مدت ۸ سال، ۴۳۲ کارگر با مصرف بیش از ۱۱۰۰۰ تن فولاد پل تاور را ساختند و سال ۱۸۹۴ شاهزاده ولز آنرا افتتاح کرد. طرح پل، آنرا در زمره پلهای مورد توجه در عرصه جهانی قرار داد. این پل در دو سوی آبراه دو بنای برج مانند دارد. بخش میانی پل (مابین دو برج) توسط جکهای هیدرولیکی بالا و پائین می شود تا عبور کشتیها از زیر ان امکانپذیر شود. این پل نه تنها نمادی برای لندن بلکه نمادی برای کل انگلستان است.
۱ – پل پونته وکیو (Ponte Vecchio)، ایتالیا
تاریخچه این پل که ترجمه ایتالیایی آن "پل کهن" است و در شهر فلورانس و بر روی رودخانه آرنو بنا شده است، به قرون وسطی باز می گردد. بنای اولیه پل مربوط به دوران امپراطوری دوم بود که در جریان سیلابی که سال ۱۳۳۳ رخ داد، ویران شد. این پل مجددا" در سال ۱۳۴۵ توسط تادیو گادی بازسازی شد. در سال ۱۵۶۵ جورجیو واسار یک مسیر عبور در بالای پل اضافه کرد. معروفیت این پل به این دلیل است که بر روی پایه های آن خانه مسکونی ساخته شده است، بنحوی که بخشی از ستونهای پل داخل خانه ها قرار دارد. تعدادی مغازه نیز نظیر قصابی و بقالی در بین آنها قرار داشت. در سال ۱۵۹۳ آن مغازه ها برای جلوگیری از تولید زباله در اختیار طلا فروشان قرار گرفت. این پل تنها پل شهر فلورانس است که در جریان جنگ جهانی دوم هیچ آسیبی به آن وارد نشد.
