از جان کری تا گلزار و مدیری، از فیروزه تا شاه مقصود: آشنایی با تاریخچه و انواع تسبیحها و ویژگی آنها
اگر تسبیح دست پدر و مادر بزرگهای خود ندیده اید شاید تصویر تسبیح به دستی وزیر خارجه سابق آمریکا جان کری و یا مهران مدیری یامحمد رضا گلزار را دیده باشید!
تسبیح را برخی در انگلیسی به Worry Beads ترجمه کرده اند یعنی مهره های رفع نگرانی و اضطراب. برخی از منابع سنتی نیز خواصی مانند بهبود سیستم ایمنی بدن انسان و جریان خون و سلامت قلب را به تسبیح نسبت میدهند. برخی نیز با بدبینی حمل تسبیح را دال بر تظاهر و نفاق میدانند. اما واقعیت اینست که استفاده از تسبیح چه برای ذکر و دعا باشد چه برای کاهش اضطراب و چه برای تظاهر، در بسیاری از افراد ایجاد آرامش کرده و نوعی تمرکز و تفکر Meditation و دوری از زندگی پر تلاطم و ماشینی و پر سرعت امروزی میباشد.
در زیر به تاریخچه و برخی از انواع مرغوب تسبیح اشاره شده است.
تسبیح از دوران مسیحیت پیدا شده و مسیحیان تسبیحهای طویلی را که از انتهای آن صلیب میآویختند به گردن میآویختند. استفاده تسبیح در ابتدا حکم زینت را داشته و برای جنس دانههای این تسبیح از همه چیز استفاده میکردهاند که اغلب آنها شیشهای بوده بعدها کشیشهای نستورین که در شرق میزیستند از آن برای ذکر اوراد استفاده کردند و کاتولیکها نیز به همین منظور آن را با نام Rosary بکار میبرند.
به گزارش جام جم، تسبیحهای ایرانی، افغانی، عراقی را میتوان به دو گونه جنس و تعداد دانهها تقسیم بندی کرد:
در گروه اول تسبیحها به ۳ دسته مختلف در انواع تسبیح اصلی یا همان تسبیح ۳۳ دانه معروف (مخصوص ذکر تسبیحات حضرت زهرا)، معمولی (۳ دسته ۳۳ تایی که با دو مهره از هم جدا شده اند) و هزارتایی (مخصوص تعداد ذکرها بالاست) تقسیم میشوند. نام و توضیح برخی از تسبیح های ۹۹ تایی مرغوب:
فیروزه و عقیق
این نوع تسبیح برای آن دسته از افرادی است که علاقه و توجه زیادی به اشیای گران قیمت و زیبا دارند. تسبیح فیروزه در شهر نیشابور تولید میشود و تسبیح عقیق در کشور یمن. البته علاقهمندان برای خرید این تسبیح به قیمت ارزانتر میتوانند نوع چینی یا آمریکایی اش را در دست بگیرند!
تسبیح تربت کربلا
همانطور که از نام این نوع تسبیح پیداست، دانههای زیبا و با ارزش آن که دارای بوی خوش عطر است از خاک کربلا ساخته شده و تنها تولید کننده اصلی این نوع تسبیح کربلای عراق است. مهرههای خوشبو و از خاک ساخته شده این نوع تسبیح حساس بوده و با یک فشار سریع خرد میشود.
کهربا
این نوع تسبیح با دانههای خیلی درشت و زرد رنگ از نوعی فسیل دریایی ساخته شده و نوع آلمانی آن از همه معروفتر است. وقتی انگشت خود را روی تسبیح کهربا مالش دهید، کم کم گرم میشود و با پخش بوی لیمو از خود فضا را معطر میکند.
مرجان
تسبیح مرجان همان تسبیحی است که تغییر رنگ میدهد، اما چگونه؟ این نوع تسبیح در ابتدا سفید بوده و سپس به رنگهای زرد، صورتی، آبی، نارنجی و قرمز در میآید که رنگ قرمز آن طرفداران بیشتری دارد و همچنین گرانتر است. این نوع تسبیح در ابتدا مات بوده و سپس درخشش بیشتری پیدا میکند.
شاه مقصود
خاصترین نوع و در عین حال گران قیمتترین تسبیح در میان تسبیح هاست. شهرهای تولید کننده اصلی تسبیح شاه مقصود قندهار و جلال آباد است و به علت خاصیت جنس سنگ زهرکشی اش به پادزهر هم معروف است. این سنگ به دلیل خواص ویژهای که دارد، بر خلاف هر چیز دیگری که نو و تازۀ آن خوب است، هر چقدر کار کردهتر باشد براقتر میشود هر چقدر براقتر باشد ارزشش بیشتر است. دلیل نامگذاری این سنگ به شاه مقصود این است که، در گذشته وقتی که افغانستان و ایران یکی بودند یکی از پادشاهان صفوی به نام مسعود شاه بر آن حاکم بود. وی در آن زمان مرقد امام زاده شاه آقا را بازسازی میکرد. سنگهای استخراجی از معدن آن منطقه را شاه مسعود نامیدند. این نام به مرور زمان به شاه مقصود تغییر پیدا کرد. شاه مقصود اصل هر چه شفافتر باشد قیمت آن هم بالاتر و ارزش آن بیشتر است.