ویدئو: تمدن جیرفت زادگاه قدیمی ترین تمدن جهان بوده و نه بین النهرین
به گزارش خبرگزاریها، تاریخچه جیرفت به حدود پنج هزار سال پیش برمی‌گردد؛ تمدن عصر مفرغ که به تمدن جیرفت معروف شده در این منطقه متولد شده است. ردپایی از این تمدن در تپه‌های صندل دوقلوی کنار پیدا شده است؛ جایی که باستان‌شناسان لوح‌های گلی و سنگی با شخصیت‌های اصلی را کشف کردند که گمان می‌رود منشأ سیستم نوشتاری عیلامی و همچنین معبدی شبیه زیگورات باشد. باستان‌شناسان می‌گویند مطالعات بیشتر روی آثار کنار صندل، جیرفت و نه بین‌النهرین را به‌عنوان زادگاه قدیمی‌ترین تمدن جهان شرق نشان خواهد داد. در واقع لغت انگلیسی برونز Bronze (مفرغ) که آلیاژ فلزی مس و قلع است ریشه اش لغت پارسی باستان "برنج" یا "پرنگ" به معنای مس میباشد که برای اولین بار در تاریخ بشریت در تمدن جیرفت اختراع شد. آثار و اشیاء فلزی به دست آمده از جیرفت عموماً در قالب آلیاژ مفرغ و طلا هستند و از لحاظ زمانی بیشتر به هزاره سوم ق.م تعلق دارند. تولید آلیاژ مفرغ در این زمان به علت استحکام و سایر مزیت‌های کاربردی‌اش، تأثیر زیادی بر پیشرفت صنایع سنگ‌تراشی از جمله کنده‌کاری و منقوش کردن ظروف و اشیاء سنگی از طریق تولید انبوه میله‌ها و درفش‌های مخصوص حکاکی داشته است. همچنین در فلزکاری باستانی باعث خلق آثار شگفت انگیز مفرغی زیادی در تمدن جیرفت شده است
کاوش‌های باستان‌شناسی انجام‌شده اخیر در جنوب شرقی ایران نشان می‌دهد در طلوع تمدن شهری، فلات ایران و سوسیانا به اندازه بین‌النهرین اهمیت داشتند. تحقیقات باستان‌شناسی که هنوز در دره هلیل‌رود در جنوب کرمان در حال انجام است، ابتدا به حفاظت از گورستان‌های ماقبل تاریخ در برابر غارت‌های مخفیانه و گسترده ساکنان منطقه مربوط می‌شود. مردم محلی به‌طور سیستماتیک مقبره‌ها را غارت می‌کردند و گنجینه‌های دزدیده‌شده به بازارهای هنری پیشرو در جهان غرب -لندن، زوریخ، نیویورک و… فرستاده می‌شد. ارزش تجاری، در نتیجه تبدیل به مصنوعات منزوی و «بی‌صدا» برای مورخان، مورخان هنر و مردم‌شناسان می‌شود. ممنوعیت رسمی غارت، همراه با پیدایش بررسی‌های علمی که توسط باستان‌شناسان ایرانی ترتیب داده شده است، نشان داده که این منطقه مرکز فرهنگ و هنری بوده که در حدود سه‌هزارو ۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح توسعه یافته است. خلاقیت‌های معماری و مجسمه‌سازی در مناطق واقع بین کرمان و تنگه هرمز در ارتفاع هزارو ۹۶۸ فوتی (۶۰۰ متری) از سطح دریا و در منطقه‌ای از نخلستان‌های احاطه‌شده با کوه‌هایی با ارتفاع بیش از ۱۳ هزار فوت (چهار هزار متر) آشکار شد. آثار کشف‌شده از سوی باستان‌شناسان همزمان با شکوفایی هنر سومری در شهرهای باستانی اور، العبید، اوروک یا تلوه (لاگاش) بوده و از جهاتی با تولید این مکان‌های معروف رقابت می‌کنند.
یک نیایشگاه بسیار بزرگ با قدمت بیش از ٧٠٠٠سال در تپه کنارصندل، آثار سنگی بسیار و همچنین کتیبه‌های نگاشته‌شده به خطی ناشناخته در محوطهٔ باستانی جیرفت در استان کرمان به طول ۴۰۰ کلیومتر و در حاشیهٔ هلیل رود شناسایی شده و به نظر می‌رسد این منطقه در هزاره سوم پ. م، مرکز یک تمدن بزرگ و با شکوه بوده‌است.
در جنوب شرقی ایران، تمدنی پیش از عیلامی وجود داشت که در اوایل به شکل ابتدایی نوشتاری می‌بالید که گواه آن الواحی است که در تپه سیلک (کاشان، شمال اصفهان)، تپه یحیی و شوش به دست آمده است. بزرگترین شهر عیلام در آن دوره در واقع شوش بود که در محل تلاقی دره‌های رودخانه خرک و کارون قرار داشت که دائمی است و در بین‌النهرین سفلی به دجله و فرات و سپس به خلیج فارس می‌ریزد. با‌این‌حال، کاوش‌هایی که از سال ۱۸۸۳ به بعد توسط مأموریت فرانسوی در شوش در این مناطق پست خوزستان انجام شد، این مکان را چنان ویران کرد که اکنون نمی‌توان داده‌های زمانی را با هیچ درجه قطعیتی به دست آورد. هدف از کاوش‌ها در آن زمان، تمرکز بر گردآوری اشیا (سفال و مجسمه) به جای تلاش برای تعیین تاریخ بر اساس چینه‌شناسی بود.
یوسف مجیدزاده، باستان‌شناس ایرانی که اکنون در محوطه هلیل‌رود (به‌ویژه جیرفت، محلی که هنر منطقه به نام آن نام‌گذاری شده است) تحقیق میکند، مجموعه‌ای از صدها شیء سنگی با تزئینات ظریف را جمع‌آوری کرده است. کیفیت ویژه مواد محلی -نوعی کلریت- آن را به‌ویژه برای مجسمه‌سازی مناسب میکند؛ گلدان‌ها، کاسه‌ها، بطری‌های استوانه‌ای، مجسمه‌ها، وزنه‌ها (به شکل «کیف پول») و مجسمه‌های حیوانات که همه با اشیای سرامیکی مختلف همراه هستند.
یکی از شگفت‌انگیزترین جنبه‌های فرهنگی که در جنوب شرقی ایران رشد کرد، وجود گونه‌ای از نوشتار معروف به پیش‌ایلامی است که احتمالا مربوط به هزاره چهارم است. اولین لوح‌ها که در سال ۱۹۰۱ در شوش کشف شد، شامل حدود ۲۰۰ قطعه بود و ۴۹۰ قطعه دیگر در سال ۱۹۲۳ یافت شد. در سال ۱۹۴۹ متخصصان پنج‌هزارو ۵۲۹ نشانه مختلف را یافتند. الواح مشابهی که در تپه سیلک در نزدیکی کاشان یافت شده است، به محققان این امکان را داده که فلات ایران را مرکز این نوع نگارش اولیه بدانند. بعدها، کشف الواح دیگر در تپه یحیی در دل سایت جیرفت ثابت کرد که مهد این نوشته -مانند مجسمه کلریت- شاید منطقه هلیل‌رود در جنوب کرمان باشد.
موضوع شگفت‌انگیز دیگری در تولید هنری این زمان است. روی کاسه‌های استوانه‌ای، تصاویری از نماهای منظم، با ستون‌هایی که ازاره‌های بلند را تشکیل می‌دهند، وجود دارد. اتاقک‌ها با درها و پنجره‌ها با آرشیتروهای خمیده پوشانده شده‌اند که به نظر می‌رسد انحنای آنها با وزن ساختار روی تنه‌های نسبتا ضعیف نخل ایجاد شده است. با‌این‌حال، برجسته‌ترین نقوش، تصاویر سازه‌هایی به شکل زیگورات است. بسیاری از گلدان‌های استوانه‌ای دارای نمایش‌هایی از یک عمارت با سه یا چهار طبقه است که به تدریج عقب‌نشینی می‌کنند که مفهوم زیگورات کلاسیک بین‌النهرین را منعکس میکند. این نوع اشیا اغلب بر یک قطب یا «شاخ» که طبق متون بابلی متأخر نشان‌دهنده ماهیت مقدس آنهاست، غلبه می‌کنند. اکنون در‌حالی‌که قدمت گلدان‌های تزئین‌‌شده جیرفت به ۳۱۰۰ تا ۲۶۰۰ قبل از میلاد می‌رسد، این زیگورات‌های کوچک از استپ‌های ایرانی قدیمی‌تر از سازه‌های ساخته‌شده در دشت بین‌النهرین هستند که از برخی جهات شبیه به هم اما بسیار چشمگیرتر هستند.
این واقعیت به تنهایی به آن معناست که ایران چشمه این «کوه‌های مصنوعی» بوده است؛ پایه‌های پلکانی عظیم معابدی که سرزمین دو رود (دجله و فرات) را پر کرده است. حتی ممکن است این برج داستانی در ابتدا تاج بلندی را روی تراس بلند تپه گذاشته باشد؛ بنابراین به قسمت بالای یک شهر و همچنین نماد مذهبی و نشان قدرت آن تبدیل شده است.
مرتبط با تاریخ:
- سفری تصویری در تاریخ: پاتوق شیک پوشهای تهران کوچه لاله زار بود
- اولین تصاویر مقبره خشایارشا هخامنشی منتشر شد
- تصاویری زیبا از کاخ مرمر تهران و تاریخچه این کاخ
- فراز و نشیب صنعت نفت در دوران قبل و بعد از انقلاب
- چگاسفلی، منطقه باستانی ۵ هزار ساله در حال تخریب: از جمجمه‌های مرموز تغییرشکل یافته تا کاسه های رمزگزاری شده
- ایران صد سال پیش به روایت تصاویر نشنال جئوگرافیک
- بخشی دیگر از سقف ایوان خسرو، معروف به طاق کسری یا ایوان مدائن در نزدیکی بغداد فرو ریخت
- این ویدئو ۷۰ واژه رایج زبان اوستان ایران باستان را با زبانهای هند و اروپایی مقایسه میکند
- تصاویر: هنوز هم در میان برجها، هویت اصیل و معماری فراموش شده ایرانی را میتوان پیدا کرد
- تصاویر: خانه تاریخی شاملو با زباله پر شده است!
- باستان شناسان موسسه مذهبی آمریکایی: بقایای کشتی نوح در ایران کشف شده است
- کشف قصر و نیایشگاه ۲۵۰۰ ساله هخامنشی توسط باستان شناسان در شمال ترکیه
- فیلم مستند جالب از ۶۱ سال پیش اصفهان و تهران
- تصاویر کمیاب سلطنتی سلسله قاجار اکنون در بزرگترین موزه آمریکا در واشنگتن
- دادگاه عالی آمریکا جلوی مصادره آثار باستانی پرسپولیس را گرفت
