اعتیاد چیست؟
بسیاری از معتادان به علت عدم آگاهی از شرایط و وضعیت خود و انکار و خود فریبی درباره مشکلی که با آن دست به گریبان اند و یا داغی که به عنوان "معتاد" بر پیشانی آنان خورده است، کسانی هستند که در سکوت و تنهایی رنج می برند و کسی از رنج آنان آگاه نیست. وحشت و عدم آگاهی سبب شده است تا بسیاری از معتادان نتوانند برای رهائی از وضعیتی که می توان آن را با موفقیت بهبود بخشید درخواست کمک کنند. در این مقاله اطلاعات کلی لازم در مورد این که چرا اعتیاد به مواد مخدر نوعی بیماری تلقی می شود و همچنین وجود دو نوع متفاوت از اعتیاد یعنی اعتیاد به مواد مصرفی و اعتیاد های رفتاری و نقاط تشابه این دو تشریح شده است.
- اعتیاد یک مساله اخلاقی نیست
- تعریف اعتیاد
- انواع اعتیاد
- تفاوت میان عادت و اعتیاد
- تست اعتیاد
اعتیاد یک مساله اخلاقی نیست
کسانی که معتاد می شوند افرادی سست عنصر و بی اراده یا از لحاظ اخلاقی فاسد نیستند. وجود چنین برداشت نادرستی سبب می شود که بسیاری از معتادان نتوانند درخواست کمک کنند و و به خاطر اعتیادشان دچار احساس شرمساری شوند؛ کاری که هیچ نتیجه مثبتی به همراه ندارد. معتادان به علت احساس شرمندگی ، ترس ، خشم و عذابی که می کشند، به حمایت نیاز دارند نه به چیز دیگری که حال آنها را نسبت به خودشان بدتر کرده و آنان را مقصر کند. واقعیت این است که اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری جسمی است که منجر به بروز اختلال در فعالیت پیام رسانی در سیستم مغز می شود. اکثر معتادان به سختی حاضر می شوند به این واقعیت تن دردهند که اعتیاد نوعی بیماری است و همین امر سبب می شود تا فرد معتاد احساس خجالت و شرمندگی کرده و اعتیاد خود را انکار نماید.
تعریف اعتیاد
• اعتیاد یک بیماری مزمن، عمده، پیش رونده و کشنده است. این عارضه نوعی ارتباط تسکین دهنده با یک ماده مخدرتأثیر گزار بر ذهن و یا رفتاری است که معتادان در برابر آن قدرت تصمیم گیری و کنترل خود را از دست می دهند.
• اعتیاد به عنوان حالتی تعریف می شود که در آن بدن انسان برای انجام فعالیت های عادی خود به یک ماده (مانند تریاک، الکل، شیشه و...) یا یک رفتار خاص (مانند قمار، سکس، خوردن و...) وابسته می شود. زمانی که ماده مورد نیاز در اختیار بدن قرار نمی گیرد یا انجام رفتاری که شخص معتاد بدان اعتیاد پیدا کرده است میسر نمی شود، شخص با علائم خماری جسمی و روانی رو به رو شده و نتواند با اراده جلوب خودش را بگیرد. به همین علت علیرغم همه مشکلات و زیان هایی که این کار برای وی به همراه دارد، وی به مصرف مواد ادامه می دهد. اعتیاد را می توان اجبار به انجام کاری تعریف کرد که فرد از پی آمدهای زیانبار آن آگاه است. بیشتر اعضای خانواده معتادان نیز از این واقعیت که اعتیاد نوعی بیماری است آگاه نیستند و بیشتر اوقات اعتیاد عزیزشان را یک ضعف اخلاقی به شمار می آورند و تصور می کنند که فرد معتاد با کمی اراده و قدرت، خواهد توانست مصرف خود را متوقف کرده و اعتیاد خود را ترک نماید.
• با آنکه از واژه "اعتیاد" اغلب برای اشاره به وابستگی به مواد مخدر یا مشروبات الکلی استفاده شده و تحت عنوان اعتیادهای مواد مصرفی نیز از آن یاد می شود، این احتمال نیز وجود دارد که انسان به فعالیت های دیگری چون قمار، پرخوری، سکس و روابط عاطفی، تماشای تصاویر مستهجن یا فعالیت های اینترنتی نیز معتاد شود. از این گونه اعتیاد ها تحت عنوان اعتیاد های رفتاری نام برده می شوند.
• بنا به تعریفی که انجمن درمان اعتیاد در آمریکا از واژه اعتیاد ارائه داده است، اعتیاد یک بیماری مزمن و عمده می باشد که در مدارهای پاداش، انگیزه، حافظه و دیگر اجزای مربوط به مغز اختلال ایجاد می نماید. این اختلال ها به ایجاد ویژگی های جسمی ، روانی، اجتماعی و روحانی خاصی در انسان منجر می شود. بروز چنین حالت هایی در انسان سبب می شود که وی برای دستیابی به پاداش (لذت) یا تسکین به مصرف یک ماده مخدر یا انجام رفتاری ویرانگر ادامه دهد. علائم بارز اعتیاد شامل مختل شدن کنترل رفتار، ویار و ناتوانی در پاک ماندن مداوم، کاهش قدرت شناخت مشکلات جدی رفتاری، وکاهش قدرت برقراری ارتباط با دیگران است. اعتیاد نیز همانند دیگر بیماری های مزمن قابل درمان دائمی نبوده و لذا درمان اعتیاد عملا امری غیر ممکن خواهد بود و یک معتاد هیچگاه نخواهد توانست که کاملا از بیماری اعتیاد بهبودی پیدا کند. مثلا فردی که اعتیاد به تریاک داشته باشد می تواند اقدام به ترک تریاک کرده و مصرف خود را متوقف نماید، اما هیچ تضمینی برای ادامه یافتن این تصمیم و عدم مصرف دوباره تریاک وجود ندارد. با این حال کاملا شبیه به سایر بیماری های مزمن مانند مرض قند یا دیابت، فرد می تواند به صورت روزانه در بهبودی به سر ببرد. فرد دیابتی باید به صورت روزانه انسولین تزریق کرده و از مصرف قند و شکر پرهیز نماید تا بتواند بهبودی خود را حفظ نماید. به همین ترتیب فردی که به مصرف تریاک اعتیاد دارد نیز می تواند با کارکرد روزانه برنامه ۱۲ قدم و استفاده از حمایت انجمن های گمنام و شرکت در جلسات آنان، بهبودی خود را به صورت روزانه حفظ نماید.
انواع اعتیاد
اعتیاد را می توان به دو نوع کلی تقسیم کرد: اعتیاد به مواد مخدر و اعتیاد رفتاری
١. اعتیاد به مواد مصرفی – همچون اعتیاد به تریاک، اعتیاد به شیشه، اعتیاد به الکل اعتیاد به مواد مخدر در مواقعی که مصرف مواد به طور ناگهانی و یکباره قطع می شود، اغلب با عوارض و نشانه های خماری همراه است. در عین حال اعتیاد جسمی با سازگار شدن بدن انسان با مواد مخدر یا همان تولرانس همراه است و همین موضوع سبب می شود که ما برای دستیابی به نشئگی قبلی میزان مصرف خود را دائمأ افزایش دهیم. علائم رایج خماری عبارتند از لرزش، اسهال و دل پیچه و تهوع. سرعت معتاد شدن هر فرد به نوع مادۀ مصرفی، دفعات و فواصل مصرف، شیوه های مصرف و ویژگی های ژنتیکی و روانی وی بستگی دارد.
۲. اعتیاد های رفتاری - همچون اعتیاد به غذا، اعتیاد به سکس، اعتیاد شغلی، اعتیاد هم وابستگی، اعتیاد به عشق، و خود آزاری یا قطع عضو. اعتیادهای رفتاری یک الگوی رفتاری هستند که چرخه ای مشابه اعتیاد به مواد مصرفی دارند. در ابتدا معتاد از انجام یک رفتار احساس لذت می کند و سپس آن رفتار را به عنوان روشی برای بهتر نمودن تجارب زندگی خود انتخاب می کند و سرانجام برای تحمل اضطراب و استرس به همان رفتار ادامه می دهد. فرایند تلاش برای لذت بردن از آن رفتار همواره شتاب بیشتری پیدا می کند و دفعات پرداختن به رفتار مورد نظر، بیشتر و بیشتر شده و حالت آئین و مراسمی خاص به خود می گیرد تا این که سرانجام به بخش عمده ای از زندگی روزمرۀ وی تبدیل می شود. پس از معتاد شدن به آن رفتار همواره وسوسه پیدا می کند تا آن رفتار را با وجود پی آمدهای زیانبارش مجددا تکرار کند. این گونه اعتیادها جنبه واقعی دارند و در بسیاری از بخش های زندگی معتادان مشکلاتی به بار می آورند. چنین اعتیادهائی همانند اعتیاد به مواد به روابط آنها با دیگران آسیب می رسانند. فردی که رفتار معتاد گونه دارد روابط خود با دیگران را قربانی رفتار اعتیاد آور خود نموده و سبب می شود تا اعتماد اعضای خانواده اش از وی سلب شود. بعلاوه این افراد در زندگی اعضای خانواده، بستگان و دوستانشان نیر تاثیرات ناگواری می گذارند. شواهد فزاینده ای وجود دارند که نشان می دهند کسانی که از نوعی اعتیاد رفتاری در عذاب هستند قدرت اراده برای قطع کردن و یا کنترل آن رفتار را از دست می دهند. خوشبختانه برای کسانی که از اعتیادهای رفتاری رنج می برند برنامه های ۱۲قدم و انجمن هایی وجود دارند که ابزار و حمایت کافی و موثر برای بهبودی روزمره آنان را ارائه می دهد. این جمله این انجمن های رفتاری می توان به موارد زیر اشاره نمود: انجمن معتادان جنسی گمنام، هم وابستگان گمنام، انجمن قمار بازان گمنام، انجمن پرخوران گمنام و...
تفاوت میان عادت و اعتیاد
بسیاری از انسان ها به مصرف یک ماده یا پرداختن به فعالیتی خاص عادت می کنند اما از این بابت صدمه ای به آنها وارد نمی شود چون هر زمان که اراده کنند می توانند مصرف ماده اعتیاد آور یا پرداختن به آن فعالیت خاص را کنترل و یا متوقف کنند. آنچه که اعتیاد را از عادت متمایز و متفاوت می سازد این است که افراد معتاد، ماده مورد نظر یا رفتار خاص را با وجود پی آمدهای منفی که آشکارا قابل پیش بینی و خطرناک هستند همچنان ادامه می دهند.
١. عادت –با داشتن انتخاب همراه است. فردی که به مصرف یک ماده یا پرداختن به فعالیتی عادت کرده است می تواند هر زمان که اراده کند، با کمی صبر و اندکی سختی از عادت خود دست بردارد.
٢. اعتیاد – با مشکلات روانی و جسمی همراه است. فرد به دلیل ابتلا به بیماری اعتیاد، اراده خود برای قطع و یا کنترل کردن مصرف خود را از دست داده و علیرغم پی آمد های زیانبار مواد مخدر یا رفتار اعتیادآور، همچنان به آن ادامه می دهد.
تست اعتیاد
هیچ کس بهتر از خود فرد نمی تواند تشخیص دهد که به بیماری اعتیاد مبتلا شده است یا خیر. پرسشنامه آزمایش اعتیاد شامل سوالاتی است که به افراد کمک می کند تا از وضعیت مصرف خود آگاه شده و تشخیص دهند که آیا به بیماری اعتیاد مبتلا شده اند یا خیر.
به پرسش های زیر با "بله " یا "خیر " پاسخ دهید. چنانچه پاسخ شما به یکی از این پرسش ها "آری" باشد در آن صورت شما با خطر بالقوه اعتیاد به مواد مخدر روبرو هستید. اگر پاسخ شما به دو پرسش از سوالات فوق مثبت باشد در آنصورت شما احتمالاً به مواد مخدر اعتیاد دارید و سرانجام اینکه، اگر پاسخ شما به سه پرسش از سوالات بیست گانه فوق مثبت باشد می توان نتیجه گرفت که شما به بیماری اعتیاد مبتلا شده اید و یک معتاد هستید.
۱. آیا به علت مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر زمان کارتان را هدر می دهید؟
۲. آیا مصرف تریاک یا سایر مواد مخدر باعث محرومیت خانواده شما از شادی می شود؟
۳. آیا به علت خجالت وعدم راحتی با دیگران، اقدام به مصرف مشروب یا مواد مخدر می کنید؟
۴. آیا به خاطر مصرف مواد مخدر و یا اصرار در برخی از عادت های رفتاری اعتبار خود را از دست داده اید؟
۵. آیا پس از مصرف هروئین یا مواد مخدر افسوس خورده و احساس پشیمانی کرده اید؟
۶. آیا به علت مصرف بیش از حد مواد و یا تکرار برخی از رفتار ها مانند قمار با مشکلات مالی روبرو شده اید؟
۷. آیا کشیدن تریاک یا حشیش و یا انجام رفتاری به خصوص باعث رفتن به محیط های نامناسب و قرار گرفتن شما در میان افرادی با سطوح پائین تر از خودتان شده است؟
۸. آیا مصرف مشروب یا مواد مخدر شما را نسبت به رفاه و آسایش خانواده خود بی تفاوت کرده است؟
۹. آیا به خاطر استفاده از تریاک یا مواد مخدر آروزها و امیدتان برای زندگی کم شده است؟
۱۰. آیا هر روز درساعت خاصی هوس می کنید مشروب بخورید یا از مواد استفاده کنید؟
۱۱. آیا از صبح که بیدار می شوید به فکر چگونگی یافتن و مصرف مواد مخدر هستنید؟
۱۲. آیا به علت مصرف مواد مخدر و یا مواد روانگردان برای خوابیدن مشکلی دارید؟
۱۳. آیا تاکنون مصرف الکل یا مواد مخدر به کیفیت کار شمار لطمه زده است؟
۱۴. آیا برای فرار از نگرانی ها و مشکلات اقدام به مصرف مواد مخدر می کنید؟
۱۵. آیا به تنهایی و در خلوت به خوردن مشروب یا مصرف مواد مخدر مبادرت می کنید؟
۱۶. آیا تا کنون به علت مصرف مواد مخدر دچار فراموشی شده اید؟
۱۷. آیا تا کنون به خاطر مصرف نکردن مشروبات الکلی یا مواد مخدر عوارض خماری را تجربه نموده اید؟
۱۸. آیا تاکنون برای افزایش اعتماد به نفس به مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر اقدام کرده اید؟
۱۹. آیا تا کنون به علت مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر بستری شده اید؟
این مقاله از وب سایت همراه اقتباس شده است که یک وب سایت اطلاع رسانی و آموزشی است و اطلاعات مربوط به بیماری اعتیاد و تاثیرات آن بر روی معتادان و اعضای خانواده آنان را در اختیار جامعه ایرانی ها و فارسی زبانان در سراسر جهان قرار می دهد. برای اطلاعات بیشتر در مورد جنبه های مختلف بیماری اعتیاد، ترک اعتیاد و بهبودی از آن خواهشمند است به وب سایت همراه مراجعه کنید: hamrah.co
مرتبط با اعتیاد
- ویدئو: ال پاچینو بدون تعارف، زندگی و آثار پر تلاطم
- به زیبایی ظاهری ننازید: مدل آمریکایی از جلد پلی بوی تا گدایی در میشیگان (تصویر)
- یاور "همیشه مؤمن" معتادان درترک اعتیاد: مصاحبه جدید داریوش با "عاشقانه"
- ترانه "اعتیاد" با تصاویر تکان دهنده (ویدئو)
- محکومیت جوان ایرانی در انگلیس: تجاوز همراه فحش فارسی، فیلمبرداری با آی‌پد!
- «فراموشی» روایتی "گریه آور" از وضعیت جانبازان جنگ (ویدئو)
- اعتیاد دختر 6 ساله به کراک
